چرا استفاده از محافظ دهان و لثه گیر الزامی است | تمام آنچه که باید بدانید.

محافظ لثه (محافظ دهان) در هنرهای رزمی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. ،زیرا ماهیت این ورزش ها بر اساس ضربات شدید و برخوردهای سخت فیزیکی طراحی شده است که احتمال آسیب به دهان، دندان ها و لثه ها را به شدت وجوددارد. این وسیله نه تنها در حفظ ایمنی مبارزان نقش کلیدی دارد، بلکه با دلایلی که در ادامه خواهیم گفت می تواند عملکرد آنها  را در حین تمرین یا مسابقه بهبود بخشد. در ادامه، دلایل اصلی استفاده از محافظ لثه را به طور کامل و با جزئیات بررسی می کنیم.

صدمات ناشی از عدم استفاده از لثه گیر در هنرهای رزمی

• جلوگیری از دررفتگی و شکستگی فک
  لثه گیر در جلوگیری از در رفتگی فک که از آسیب های جبران ناپذیر هنرهای رزمی به شمار می آید، تاثیر بسزایی دارد. در صورتی که از این وسیله استفاده نمی کنید، احتمال آنکه در طول تمرین دهان شما باز باشد وجود دارد بنابراین چنانچه ضربه ای به فک پایین شما در این لحظه اصابت کند ، باعث حرکت و درنتیجه دررفتگی و شکستگی فک شما می شود . این محافظ به عنوان یک لایه محافظتی عمل می کند و رزمی کار با محکم گاز گرفتن آن با دندان های خود در طول مسابقه باعث می شود فک پایین با فک بالا و در نتیجه تمام سر یک تکه و یک دست شوند و در صورت برخورد کل سر حرکت می کند و فک پایین به تنهایی حرکت نکرده و نمی شکند و در نمی رود. چون نیروی ضربه در قسمت بزرگی از صورت و سر پخش می شود. این امر به ویژه در مواجهه با ضربات مستقیم به چانه یا فک پایین اهمیت دارد، چرا که ممکن است باعث شکستگی یا جابه جایی فک شود.
  
  
• پیشگیری از شکستگی دندان
  شکستگی یا ترک دندان ها یکی از دیگر آسیب ها در ورزش های رزمی و پر برخورد است. زمانی که ضربه ای شدید به دهان وارد شود، دندان ها بدون محافظ مناسب ممکن است شکسته شوند، ترک بردارند و یا از ریشه خارج شوند. استفاده از محافظ دندان باعث می شود فشار ضربه به طور یکنواخت بجای یک یا دو دندان بر روی ده تا بیست دندان بعلاوه تمام فک تقسیم شود و شدت ضربه کاهش چشم گیری پیدا می کند درنتیجه قدرت کم شده ضربه  اثر کمتری بر روی هر دندان می گذارد و از آسیب به دندان های جلو و عقب جلوگیری می کند.
  
  
• حفاظت از لثه ها در ضربات شدید
  احتمال بریدگی و پارگی لثه ها یکی ازرایج ترین اتفاقاتی است که در هنگام برخورد ضربه های مستقیم به دهان رخ می دهد.  زیرا لثه ها از حساس ترین بخش های دهان هستند که در برابر ضربات بسیار آسیب پذیرند. لثه گیر بوکس با پوشش کامل دندان ها و لثه ها از این آسیب ها جلوگیری کرده و یک لایه و محافظ میان لثه ها و عامل ضربه ایجاد می کند.
  
  
• جلوگیری از ایجاد ضربات مغزی
  شاید برایتان جالب باشد که بدانید محافظ لثه و دندان علاوه بر جلوگیری از آسیب به دهان، می تواند در کاهش احتمال بروز صدمات مغزی نیز مؤثر باشد. زمانی که ضربه ای مستقیم به فک یا چانه وارد می شود، نیروی وارده می تواند از طریق استخوان های فک به جمجمه منتقل شده و باعث حرکت ناگهانی مغز در داخل جمجمه شود. این حرکت شدید ممکن است به بافت مغز آسیب برساند و منجر به ضربه مغزی، گیجی، از دست دادن تعادل و حتی بیهوشی شود. لثه بوکس با ایجاد یک لایه نرم و ضربه گیر بین دندان ها، شوک ناشی از ضربه را جذب کرده و از انتقال مستقیم نیرو به سر جلوگیری می کند. همچنین، این وسیله فشار وارده به فک و مفصل گیجگاهی-فکی را کاهش داده و احتمال بروز آسیب های عصبی و مغزی را کمتر می کند. استفاده از محافظ استاندارد، به ویژه در ورزش های پر برخورد توصیه می شود تا ریسک آسیب های جدی مغزی به حداقل برسد.
  
  
• جلوگیری از چیده شدن زبان و گونه
  همواره  احتمال گاز گرفتگی داخل گونه ها  (لپ ها) یا زبان به دلیل حرکات سریع و ناگهانی و مخصوصا بروز برخورد در رشته های رزمی وجود دارد استفاده از لثه بند باعث می شود دندان ها مانند قیچی عمل نکنند و زبان اصلا نتواند در بین آنها قرار گیرد تا در صورت برخود به پایین فک ، چیده شود. در واقع  هنگام دریافت ضربه به صورت یا فک، واکنش طبیعی بدن باعث می شود دندان ها به طور ناگهانی روی یکدیگر فشار بیاورند. اگر زبان بین دندان های بالا و پایین قرار داشته باشد، ممکن است با نیروی شدید گاز گرفته شود و دچار بریدگی یا حتی پارگی شود. این اتفاق به ویژه در لحظاتی که ورزشکار در حالت خستگی یا کاهش تمرکز است، بیشتر رخ می دهد. علاوه بر این، برخورد مشت و ضربات پای حریف به زیر فک می توانند باعث بسته شدن ناگهانی دهان و دندان ها شود که در صورتی که زبان در بین دندان ها باشد به گاز گرفتن و حتی چیده شدن زبان می انجامد. لثه گیر بوکس با ایجاد لایه ای میان دندان ها، از بسته شدن ناگهانی فک جلوگیری کرده و فشار ضربات را کاهش می دهد، در نتیجه احتمال چیده شدن زبان و گونه را به حتی صفر می رساند.
  
  
• حفظ تمرکز و افزایش ایمنی
  یکی دیگر از دلایل استفاده از لثه بوکس، افزایش تمرکز و جسارت رزمی کار است. زمانی که بدانید دهان و دندان هایتان در برابر ضربات محافظت می شوند، با آرامش و اعتمادبه نفس بیشتری به تمرین یا مسابقه ادامه خواهید داد. این حس امنیت می تواند بر عملکرد کلی شما تأثیر مثبت بگذارد و از نگرانی های غیرضروری جلوگیری کند.

انواع لثه بند و محافظ دهان در ورزش های رزمی

لثه بند ها را می توان بر اساس متغیر های گوناگونی مانند جنس، رنگ، قدرت ضربه گیری، نحوه آماده سازی، مواد سازنده و .... ، به دسته های مختلفی طبقه بندی کرد. از جمله این متغیر ها می توان به نحوه ی آماده سازی آنها اشاره کرد. بر این اساس هر محافظ لثه از سه دسته کلی خارج نیست :

1. محافظ دهان آماده (مبتدی)
   این نوع محافظ ها به صورت تک سایز طراحی می شوند. استفاده از آن ها بسیار ساده است، و نیاز به هیچ کار خاصی برای آماده سازی ندارند.  اما چون قالب دهی شخصی ندارند، برای همه مناسب نیستند. این وسیله بیشتر برای افرادی که به طور موقت نیاز به محافظت دارند یا تازه کار هستند، توصیه می شود.
   
   
2. لثه گیر نیمه آماده (محافظ لثه اب جوشی یا حرارتی)
   محافظ لثه اب جوشی که با نام محافظ حرارتی یا نیمه آماده نیز شناخته می شود، قابل تنظیم برای سایزهای مختلف فک و دهان است. برای استفاده از آن ( آموزش کامل و دقیق سایزبندی در پایین همین مقاله قرار داده شده است) لثه را در آب جوش قرار داده و پس از نرم شدن، آن را روی دندان ها قرار می دهید تا شکل دندان ها و قالب فک شما را بگیرد.  این محصول از نظر کیفیت و قیمت محافظ لثه تناسب خوبی دارد و برای بسیاری از ورزشکاران حرفه ای گزینه ای مناسب است.
   
   
3. محافظ دندان سفارشی ساز
   این محصول در لابراتوارهای دندان سازی و به صورت کاملاً سفارشی تولید می شوند. آن ها دقیقاً مطابق با اندازه و شکل فک، دهان و دندان شما ساخته می شوند و بهترین عملکرد را از نظر راحتی و ایمنی ارائه می دهند. اگرچه این گزینه از نظر هزینه گران تر هستند، اما به ویژه برای ورزشکاران حرفه ای توصیه می شوند.

نحوه انتخاب لثه بند با سایز مناسب برای افراد مختلف

یکی از نکات کلیدی در خرید و استفاده از محافظ لثه، انتخاب سایز مناسب است. یعنی لثه خریداری شده کاملاً اندازه فک و دندان های شما باشد .

در صورتی که لثه خریداری شده شما از نوع آماده و غیر قابل سایزبندی باشد، انتخاب لثه با سایز مناسب در این مرحله برای شما بسیار اهمیت دارد چون در صورتی که سایز آن مناسب شما نباشد دیگر هیچ کاری نمی توان کرد و لثه عملا بدون استفاده خواهد ماند.

باید توجه داشته باشید که در صورتی که محافظ دندان شما از نوع حرارتی یا همان محافظ لثه آب جوشی است، با قالب گیری اصولی ، فقط به فیت شدن بهتر محافظ در دهان خود کمک می کنید و نه به تغییر چند سایز آن ( یعنی لثه سایز خردسال نمی تواند به سایز بزرگسال تبدیل شود و یا بلعکس ) . پس انتخاب سایز درست در لحظه خرید بسیار مهم می باشد.

 نکات کلیدی در انتخاب سایز مناسب محافظ لثه :

• کودکان (6 تا 12 سال): محافظ های کوچک و سبک که تمام بخش های دندان های جلویی را پوشش دهد.
• نوجوانان (12 تا 18 سال): سایز متوسط برای نوجوانانی که فک و دندان هایشان در حال رشد است.
• بزرگسالان (18 سال به بالا): محافظ های بزرگ تر و مقاوم تر که برای دهان های کاملاً رشد یافته مناسب هستند.

 از محافظ های مناسب با رشته ورزشی خود استفاده کنید تا از وارد شدن فشار اضافی به فک جلوگیری شود.

• ورزش های سبک: مانند تکواندو ، کاراته و دفاع شخصی نیازی به محافظ ضخیم نیست و سایزهای نازک و 1 یا 2 لایه کافی است.
• ورزش های سنگین : مانند بوکس ، MMA و موی تای ، بهتر است از انواع دو لایه یا سه لایه لثه بوکس استفاده می کنید که ضخامت زیادی دارند.

 آموزش قالب گیری محافظ دهان و لثه گیر رزمی در خانه

قالب گیری لثه بوکس یا همان لثه ورزشی به صورت اصولی بر روی دندان ها یکی از مهم ترین مراحل استفاده از لثه گیر است. این فرایند کمک می کند تا محافظ به طور کامل با شکل و فرم دندان ها و فک شما تطبیق پیدا کرده و بیشترین راحتی و حفاظت را ارائه دهد. مراحل زیر به شما کمک می کند تا به درستی این کار را انجام دهید:

ابزارهای مورد نیاز

1. 1. محافظ لثه اب جوشی (حرارتی یا همان نیمه آماده)
   2. سه عدد ظرف متوسط
   3. آب جوش، آب ولرم ، آب سرد
   4. انبر یا قاشق بلند
   5. آینه
   6. سیم چین
   7. سمباده نرم

مراحل آماده سازی:

1. محافظ لثه خود را از بسته بندی خارج کنید .
2. در هر کدام از ظرف ها 3 تا 4 سانتی متر آب بریزید ، یکی آب جوش که تقریبا 95 درجه دما داشته باشد (قبل از به جوش آمدن) ، ظرف دوم شامل آب ولرم با دمای معمولی و در آخرین ظرف آب سر.
3. با توجه به مشخصات هر لثه که در کاتالوگ محصول نوشته شده است ، محافظ را در ظرف آب جوش به مدت زمان گفته شده بگذارید تا حالت پذیر شود (این مدت زمان بسته به جنس های مختلف متفاوت بوده و معمولاا بین 30 تا 120 ثانیه است) . معمولا لثه گیرهای 1 لایه و یا 2 لایه زمانی در حدود 30 ثانیه برای حرارت دهی شان کافی است.
4. مراقب باشید که بیش از حد نرم یا آب نشود.
5. پس از طی زمان مقرر، محافظ لثه و دندان را از آب جوش بیرون آورده و برای 1/0 ثانیه (حداکثر) در ظرف آب ولرم با دمای معمولی بزنید و سریعا خارج کنید تا سطح آن کمی خنک شود و دهان شما را نسوزاند.

مرحله قالب گیری لثه بوکس (با مدت زمان 30 تا 60 ثانیه)

1. محافظ را روی دندان های فک بالایی خود قرار دهید (در برخی از موارد و شرایط خاص دندان ها، می توانید از فک پایین استفاده کنید).
2. با استفاده از انگشتان دو دست (انگشت اشاره و شست) ، آن را محکم به دندان های خود از داخل و بیرون فشار دهید تا قالب فک و دندان ها شما را به خود بگیر.
3. دهان را ببند تا لب ها بسته شوند و دو فک را به طور آرام و ملایم روی هم فشار دهید تا محافظ بین دندان ها قرار بگید (فشار زیاد فک ها باعث خرابی وسیله می شود).
4. از بیرون با انگشتان دست های خود روی محافظ فشار بیاورید تا شکل دندان ها و قالب فک را به خود بگیرد.
5. از داخل زبان خود را به سقف دهان و قسمت داخلی محافظ دندان فشار دهید تا محافظ از داخل نیز بهتر فرم و شکل خود را بگیرد.

خنک کردن نهایی

1. پس از اتمام قالب گیری که معمولا 30 الی 40 ثانیه به طول می انجامد، هر گاه مطمئن شدید محافظ به خوبی قالب فک و دندان های شما را گرفته است ،آن را از دهان خارج کرده و به مدت چند دقیقه در ظرف سوم که همان آب سرد است قرار دهید تا فرم آن تثبیت شود. این مرحله باعث سفت وآماده شدن آن می شود.
2. در صورتی که لثه بند شما دارای امتدادی بلند است و شما را اذیت می کند، می توانید از یک سیم چین برای چیدن و بریدن انتهای بلند آنها استفاده کنید تا بهتر با آن احساس راحتی کنید.
3. تمامی این مراحل را تنها یک بار و آن هم قبل از اولین استفاده انجام دهید و برای هر بار استفاده نیاز به قالب گیری نیست.

چند نکته طلایی برای جلوگیری از خطا در قالب گیری لثه های رزمی:

محافظ لثه اب جوشی را بیش از حد در آب جوش نگه ندارید، زیرا ممکن است بسیار نرم شده و دیگر قالب گیری نشود.

اگر قالب گیری درست انجام نشود، می توانید دوباره آن را گرم کرده و مراحل بالا را تکرار کنید (معمولا  لثه بندها توانایی دو بار قالب گیری و سایز شدن را دارند).  

در صورتی که انتخاب سایز لثه بند و قالب گیری به درستی انجام شده باشد، محافظ لثه کاملاً روی دندان ها قرار می گیرد و به لثه فشار نمی اورد. بنابراین راحت تر می توانید نفس بکشید و صحبت کنید. همچنین تطابق دقیق با دندان ها باعث می شود ضربات به طور یکنواخت توزیع شوند و آسیب کمتری به فک و دندان ها وارد شود. و در آخر با قالب گیری لثه بوکس آن هم به صورت اصولی نباید احساس تنگی یا لق بودن داشته باشید و همچنین از تغییر فرم محافظ در طول زمان استفاده جلوگیری می کنید.

چگونه از محافظ دهان و لثه گیر بوکس خود نگهداری کنیم؟

محافظ لثه و دندان دارای شرایط نگهداری خاص خود می باشد ، که با رعایت آنها  نه تنها عمر آن را افزایش می یابد، بلکه از تغییر رنگ آن نیز جلوگیری می کند. برای شستشوی صحیح محافظ دهان، بعد از هر استفاده، محافظ لثه را با آب سرد و یک برس نرم تمیز کنید. می توانید از صابون ملایم یا محلول ضدعفونی کننده مخصوص برای پاکسازی بهتر استفاده کنید. همچنین از آب بسیارگرم و یا مواد شیمیایی قوی که ممکن است باعث تغییر شکل و فرم لثه و یا آسیب به این وسیله شوند، خودداری کنید. برای رعایت بهداشت و حتی نگهداری طولانی مدت، محافظ دندان را در جعبه مخصوص و خشک نگه دارید. از قرار دادن محافظ در محیط های گرم یا زیر نور مستقیم خورشید (مخصوصا پشت شیشه اتومبیل در تابستان و یا کنار بخاری در زمستان) خودداری کنید. اگر متوجه تغییر رنگ یا بوی نامطبوع شدید، ممکن است زمان تعویض محافظ فرا رسیده باشد.